ثبت اختراع

اختراع در اصل نتیجه تلاش فکری و تراوش ذهنی یک فرد است که در قالب یک محصول صنعتی یا فرآیند صنعتی متبلور می شود. مخترع برای آنکه بتواند از اختراع خود دفاع کند و از سایر مزایای قانونی بهره مند شود باید اختراع خود را به ثبت برساند.

مرجع اصلی ثبت اختراع در ایران اداره مالکیت صنعتی است و اختراعات از طریق پورتال این سازمان قابل ثبت است و نیازی به مراجعه حضوری این سازان نیست.

پس ازآنکه تقاضای ثبت اختراع ثبت شد ، متخصصان اداره مالکیت صنعتی تقاضای او را بررسی می نمایند و در صورت تطابق آن با شرایط و ضوابط قانونی به فرد درخواست کننده گواهینامه ی ثبت اختراع اعطا می گردد.

یک اختراع باید چه مشخصاتی داشته باشد تا بتوان آن را ثبت کرد ؟

1. جدید باشد : به بیانی دیگر در حیطه دانش یا آگاهی سابق موجود نباشد . در اصل اختراع نباید تکراری باشد و مشابه آن موجود نباشد. در ارتباط با جدید بودن تنها در حیطه داخل کشور نیست و تمام کشورها را شامل می شود. در نتیجه هر جای دنیا سابقه ای از آن اختراع وجود داشته باشد آن اختراع جدید نیست .
2. خلاقیت و ابتکار داشته باشد : یعنی فردی که مهارت های لازم را در آن حیطه دارد اختراعی بدیهی و آشکار نباشد. در اصل باید دارای خلاقیت و ابتکار باشد و کارشناسان عادی به راحتی قادر به فهم آن نباشند و آن را مسئله ای عادی بیان نکنند.
3. کاربرد صنعتی داشته باشد : یعنی در رشته ای از صنعت قابل استفاده باشد. همچنین نیازی به استفاده علمی از اختراع نیست و هان که نشان دهد که قابل استفاده یا ساخت در صنعت است کافی است. همچنین این نکته را نیز بدانید که کشفیات ، نظریه های علمی ، روش های ریاضی ، آثار هنری و سایر فعالیت های ذهنی را نمی توان به عنوان اختراع ثبت کرد.

چه مواردی از شمول اختراع خارج می باشد ؟

مطابق با ماده 4 قانون ثبت اختراعات ، طرح های طنعتی و علائم تجاری زیر از حمایت ثبت اختراع خارج است:

1. کشفیات ، نظریه های علمی ، روش های علمی
2. طرح ها و قواعد و روش های انجام کار تجاری و سایر فعالیت های ذهنی و اجتماعی
3. روش های تشخیص و معالجه بیماری های انسان یا حیوان
4. آن چیزی که قبلا در فنون و صنایع پیش بینی شده باشد.
5. منابع ژنتیک و فرآیندهای بیولوژیک تولید آن

مدارک مورد نیاز برای ثبت یک اختراع به شرح زیر می باشد :

قبل از ثبت اظهارنامه ی اختراع باید تصویر مدرک هویتی اشخاص حقیقی و تصویر مدارک لازم برای اشخاص حقوقی و ضایم مورد نیاز اظهار نامه تهیه شوند که ضمایم اظهار نامه به شرح زیر می باشد :

1. توصیف اختراع :

حق اختراع قراردادی دو جانبه است که میان دولت و قوه ی حاکمه و مخترع بسته می شود و طی آن باید فرد جزئیات کامل اختراع و کمکی که به توسعه صنعت و تکنولوژی کشور می کند را افشا کرده و در ازای آن حق انحصاری 20 ساله دریافت می کند. جزئیات اختراع باید به اندازه ای دقیق باشد که توسط فردی با مهارت های عادی فنی در آن زمینه قابل بازسازی باشد.

جزئیات توصیف اختراع عبارتند از :

• عنوان اختراع که باید بین 3 تا 10 کلمه باشد.
• زمینه فنی اختراع مربوط : نوآوری تکنیکی و زمینه فنی اختراعات ممکن است به یکی از شاخه های شیمی ، مکانیک ، متالوژی ، برق ، سلاح ها ، مواد زیستی ، شیمی آلی و ... مربوط باشد که باید توسط متقاضی بیان شود.
• مشکل فنی و بیان اهداف اختراع : در اصل اختراع ها به منظور حل مشکلات فنی موجود در صنعت ارائه می شوند که باید در این قسمت مشکل فنی و اهداف اختراع بیان شود.
• دانش موجود : فرد مخترع باید طوری دانش خود را در این اختراع توضیح دهد که فردی با مهارت عادی نیز بتواند اختراع مورد نظر را بسازد و باید شرح موضوع دقیق ، کافی و یکپارچه باشد.
• توضیح نقشه ، نمودارها و اشکال : در صورتی که برای درک بهتر اختراع به نمودارها و نقشه نیاز باشد باید طوری بیان شود که یک متخصص بتواند آن را ترسیم و تنظیم کند.
• بیان دقیق مزایای اختراع نسبت به اختراعات قبلی : مزایای اختراع از مقایسه ی دانش فنی و راه حل های پیشین برای حل مشکلات فنی با دانش و راه حل های ابداعی قابل استخراج و فهم است. بیان مزایای اختراع به موفقیت آن در بازار کسب و کار کمک می کند.
• توضیح حداقل یک روش اجرایی برای به کارگیری اختراع : در برخی از قوانین فرد متقاضی باید بهترین روش اجرایی اختراع را نیز توصیف کند.
• ذکر صحیح کاربرد صنعتی اختراع : کاربردهای صنعتی باید در این قسمت ذکر شود. در صورتی که به صورت صحیح ذکر نشوند زمینه ی سوء استفاده برای افراد سودجو و رقبا تسهیل می شود.

خلاصه ای از توصیف اختراع :

این خلاصه به کارشناس بررسی کننده پرونده کک می کند تا در زمانی کوتاه اطلاعات لازم و مفید ، مسائل فنی و راه حل های ارائه شده را به طور مختصر مطالعه کند. این خلاصه در کشورهای مختلف استاندارد خاصی دارد :

• مقصود از اختراع
• برجستگی های تکنیکی اختراع
• زمینه فنی اظهارنامه
• در صورت وجود پیشنهاد جایگزین
• مثال ها و یا نقشه های موجود

همچنین طبق ماده 13 برای نوشتن خلاصه این موارد باید رعایت شود :

• عنوان اختراع
• زمینه فنی اختراع
• مشکل فنی
• فرمول شیمیایی یا معادلات ریاضی
• ارجاع به نقشه
• حجم خلاصه باید بین 70 تا 200 کلمه باشد

2. ادعا یا ادعاهای اختراع :

مطابق ماده 11 ادعای مخترع باید عناصر اختراعی را که حمایت از آن درخواست شده در چهارچوب مشخصه فنی تعیین کند. هر اختراع می تواند مشتمل بر یک یا چند ادعا باشد. این ادعاها باید دارای شرایط ذیل باشد :

• معقول بودن آنها
• فراتر از اطلاعات افشا شده نباشد
• بیان ویژگی های فنی مثبت 

3 . نقشه یا نقشه ها در صورت لزوم :

برای ضمیمه نقشه ها ، جداول و نمودارها باید نکات زیر رعایت شود :

• روی کاغذ بادوام و A4 و با خطوط پررنگ و یک‌دست مشکی (غیررنگی) کشیده شده باشد. همچنین بهتر است برای رسم نقشه از ابزار فنی نقشه‌کشی استفاده شده باشد. حداکثر حاشیه‌ی نقشه باید از بالا ۵.۲ سانتی‌متر، از چپ ۵.۱ سانتی‌متر، از راست ۵.۲ سانتی‌متر و از پایین یک سانتی‌متر در نظر گرفته شود.
• وضوح و شفافیت نقشه به منظور تکثیر یا تصویربرداری باید زیاد باشد.
• تمام عناصر باید مقیاس یکسان داشته باشند.
• تا حد امکان بهتر است مدارک و ضمایم اظهارنامه مانند کارت ملی و نقشه‌ها به صورت عمودی در صفحه قرار بگیرند.
• اعداد، حروف و نشانه‌ها باید شفاف و خوانا باشند.
• شامل نشانه باشند تا بتوان در توصیف به آن‌ها ارجاع دده شود
• صفحات باید به ترتیب شماره‌گذاری شده باشند
• روی نقشه‌ها (به جز نمودارها و جداول) هیچ توضیحی نباید وجود داشته باشد
• در صورت جا نشدن نقشه در یک صفحه، تمامی صفحات علاوه بر شماره باید دارای نشانی مستقل برای تشخیص ارتباط اجزای نقشه باشد. 

4 . مدارک ثبت هویت متقاضی

متقاضیان حقیقی و حقوقی باید مدارک هویتی خود را به اظهارنامه ضمیمه کنند. ارائه کپی شناسنامه و کارت ملی و آگهی تاسیس شرکت برای شرکت ها و مجوزهای مربوطه برای انجمن های علمی ضروری می باشد.

5. درخواست کتبی برای عدم ذکر نام مخترع :

این درصورتی است که مخترع نخواهد نامش ذکر شود زیرا طبق قانون جدید نام مخترع باید در گواهینامه ی ثبت اختراع ذکر شود مگر اینکه کتبا از اداره مالکیت صنعتی برای عدم ذکر نام درخواست شود.

6. رسید مربوط به پرداخت هزینه های قانونی :

هزینه های مربوط به ثبت اختراع باید طبق جدول پیوست آیین نامه و به صورت الکترونیک پرداخت شود.

7. مدارک نمایندگی در صورتی که تقاضا توسط نماینده قانونی به عمل آید :

اگر تقاضا توسط نماینده قانونی اعلام شود مدارک او نیز باید ضمیمه شود.